Του ΣΤΕΛΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗ*
Ρεπορτάζ: Μ. ΠΕΤΡΟΥΤΣΟΥ - Σ. ΜΑΝΙΑΤΗΣ
Ποιος είναι τελικά ο τηλεοπτικός κανίβαλος; Μα φυσικά αυτός που έχει στα χέρια του «αποδείξεις» και την ισχύ να προβάλλει με τον πλέον φασιστικό τρόπο τα πράγματα όπως τον συμφέρουν.
Παρ' ότι ο Μπερλουσκόνι έχασε τις εκλογές στην Ιταλία, φαίνεται στην Ελλάδα να έχουμε ζηλέψει την κουλτούρα ανεξέλεγκτης ισχύος που επέβαλε στα ιταλικά ΜΜΕ, όπως φάνηκε απ' όσα παρακολούθησαν οι Ελληνες τηλεθεατές στην εκπομπή του Ν. Ευαγγελάτου. Τη βία των ασύλων και την καταπάτηση των στοιχειωδών δικαιωμάτων των ασθενών δεν τα καταπολεμάς, δυστυχώς, με σκόρπια ριγμένα πλάνα, μουσική επένδυση και στόμφο στη φωνή, ούτε με κραυγές «ευαισθησίας».Δεν είναι ΚΑΤΤο Ψυχιατρείο δεν είναι ΚΑΤ, Ευαγγελισμός, Γενικό. Η κάλυψη των αναγκών για ποιοτική ψυχιατρική φροντίδα και η υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ασθενών επιτυγχάνονται με το σταδιακό κλείσιμο των ασύλων και το μετασχηματισμό τους σε δίκτυο κοινοτικών υπηρεσιών. Εχουμε επισημάνει ότι χρειάζονται χρόνια συστηματικής δουλειάς για να καμφθούν οι αντιστάσεις αυτών που υπερασπίζονται το άσυλο (μπορεί να είναι ψυχίατροι, οικογένειες ασθενών, οι τοπικές κοινότητες και όσοι «καλοπροαίρετα» εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους), για να αλλάξει ριζικά ο τρόπος εργασίας των επαγγελματιών, να μειωθούν οι προκαταλήψεις των συγγενών των ασθενών και της κοινωνίας ευρύτερα απέναντι στην ψυχική ασθένεια και τους τρόπους αντιμετώπισής της, για να βγάλουμε τη βία του ασύλου από μέσα μας.
Μια πρώτη αντίθεση γεννιέται όταν οι δημοσιογράφοι δεν ανταποκρίνονται στις προσκλήσεις της επιστημονικής κοινότητας που εργάζεται για τη μεταρρύθμιση των ψυχιατρικών υπηρεσιών και το κλείσιμο των ασύλων. Προσκλήσεις που αφορούν την έγκαιρη ενημέρωση για τα προβλήματα που υπάρχουν στο χώρο ή την προβολή των θετικών σημείων, των παραδειγμάτων καλής πρακτικής ως τρόπου φυγής από μια, πράγματι, ένοχη ιδρυματική ιστορία.Η ασυδοσία αυτών που διαιωνίζουν την ασυλική νοοτροπία είναι πολύ καλά οργανωμένη και αφανίζει μέσω φαγοκυττάρωσης τις όποιες μεμονωμένες και αδύναμες φωνές αντίστασης, ακόμα και αν προέρχονται από μητέρες έγκλειστων παιδιών με βαριά ψυχική ασθένεια. Υπάρχουν σαφώς και άλλοι τρόποι αντιμετώπισης του τηλεοπτικού εισαγγελέα από την αμήχανη και άτολμη στάση της διοικήτριας του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και του υφυπουργού Υγείας. Η άρθρωση λόγου που θα αναδείξει την πολιτική βούληση κατάργησης του ασύλου και εξανθρωπισμού της φροντίδας ή η αποχώρηση, όταν αυτός που έχεις απέναντί σου δεν επιτρέπει την εκφορά αντιλόγου.Σε κάθε περίπτωση, λείπει το αυτονόητο, η άμεση προσφυγή στις αρμόδιες αρχές με σκοπό την πραγματική καταδίκη των εγκλημάτων και την οριστική σύγκρουση με τους υπευθύνους. Ο τρόπος όμως που γίνονται και αντιμετωπίζονται οι «αποκαλύψεις» αφήνει αντιθέσεις και αντιφάσεις αναπάντητες.
Οι αποκαλύψεις θα πρέπει να αφορούν το σύνολο μιας κατάστασης (κακώς κείμενα, δράσεις αντιμετώπισης, πολιτική, παραδείγματα καλών πρακτικών, αντίλογο, προβληματισμό) και να συνοδεύονται από συναίνεση με σκοπό τη συστηματική δράση (χρήση κάθε διοικητικού και νομικού μέτρου για τον καταλογισμό ευθυνών και λογοδοσία, ανάληψη πολιτικής ευθύνης για την αλλαγή ενός συστήματος που οδηγεί σε κακές πρακτικές κ.ά.).Η ιστορία θα επαναλαμβάνεται ως φάρσα όσο δεν αναδεικνύουμε τις πραγματικές αντιθέσεις. Ο κυρίαρχος πολιτικός λόγος, αλλά και ο (τηλεοπτικός) δημοσιογραφικός λόγος χρήζουν άμεσου αποϊδρυματισμού! Επειγόντως!
*Αν. καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Πάντειο Πανεπιστήμιο, μέλος Δ.Σ. Παγκόσμιας Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 20/10/2006