Το Τμήμα Κοινωνικής Πρόνοιας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Εύβοιας διοργάνωσε στις 22 Απριλίου ημερίδα με θέμα:
«Καινοτόμες δράσεις για την υποστήριξη κοινωνικών ομάδων που απειλούνται με κοινωνικό αποκλεισμό – Ανάπτυξη δικτύων παροχής κοινωνικών υπηρεσιών στο Νομό Εύβοιας»
Ένας από τους τρεις εισηγητές της Ημερίδας ήταν ο Πρόεδρος της Ε.Π.Α.Ψ.Υ., Στέλιος Στυλιανίδης, ο οποίος στην εισήγηση του παρουσίασε μεθόδους και παραδείγματα καλών πρακτικών για την ανάπτυξη δικτύων στο χώρο της ψυχικής υγείας. Τα παραδείγματα αυτά προέρχονται και από την πολυετή δράση της Ε.Π.Α.Ψ.Υ. στην Εύβοια, όπου έχει προσφέρει ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης υπηρεσιών και οργάνωσης της φροντίδας ψυχικής υγείας και των δράσεων των προκαταλήψεων απέναντι στην ψυχική υγεία.
Την πρωτοβουλία της οργάνωσης είχε ο Αντινομάρχης Γιώργος Ρουμελιώτης. Στην ομιλία του, που προηγήθηκε των εισηγήσεων των προσκεκλημένων ομιλητών, παρουσίασε δεδομένα για την ανάπτυξη των κοινωνικών υπηρεσιών της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Εύβοιας και τον σχεδιασμό για την βελτίωση και ανάπτυξη των υπηρεσιών.
Εισηγητές επίσης ήταν η κ. Όλγα Στασινοπούλου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου και ο κ. Δημήτρης Μιχάλης, Διευθυντής του Κέντρου Υγείας Αλιαρτού και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Γενικής Ιατρικής. Η παρουσίαση της κ. Στασινοπούλου είχε τον τίτλο «Από τον κοινωνικό αποκλεισμό στην κοινωνική ενδυνάμωση – Σύγχρονες τάσεις και προκλήσεις για την τοπική αυτοδιοίκηση», ενώ του κ. Μιχάλη «Ο ρόλος των μονάδων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στην υποστήριξη των κοινωνικών δικτύων». Μετά το τέλος των εισηγήσεων ακολούθησε συζήτηση με τους επαγγελματίες από το χώρο της υγείας και της πρόνοιας που συμμετείχαν. Η τελευταία ενότητα πρόσφερε την ευκαιρία ανταλλαγής εμπειριών από την επαγγελματική πρακτική και κατάθεσης προτάσεων για την ανάπτυξη δικτύου κοινωνικών υπηρεσιών.
Η Ε.Π.Α.Ψ.Υ. αποτελεί πλέον θεσμικό συνομιλητή της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης σε επίπεδο παροχής τεχνογνωσίας. Βασικό στοιχείο της φιλοσοφίας της Εταιρείας αποτελεί η αποτελεσματική συνεργασία με την νομαρχιακή και τοπική αυτοδιοίκηση με στόχο την τοπική ανάπτυξη, την καταπολέμηση φαινομένων προκατάληψης και κοινωνικού αποκλεισμού, της αξιοποίησης εναλλακτικών κοινοτικών πόρων και της ενδυνάμωσης της κοινωνίας των πολιτών.
22 Απρ 2005
15 Απρ 2005
Το παιδί απέναντι στους χωρισμούς
Επιστημονική Εκδήλωση στη Χαλκίδα.
Το Οικοτροφείο Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Χαλκίδας της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης & Ψυχικής Υγείας διοργάνωσε την Παρασκευή 15 Απριλίου 2005 επιστημονική εκδήλωση με θέμα:
«Το παιδί απέναντι στους χωρισμούς».
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο θέατρο Παπαδημητρίου, στη Χαλκίδα και εντάσσεται στο πλαίσιο του κύκλου εκδηλώσεων που διοργανώνει κάθε χρόνο η Ε.Π.Α.Ψ.Υ. στην Εύβοια. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν η προαγωγή ψυχικής υγείας στον γενικό πληθυσμό.
Οι ομιλητές της εκδήλωσης ήταν ο κ. Γ. Αμπατζόγλου, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής-Παιδοψυχιατρικής Α.Π.Θ., Υπεύθυνος Υπηρεσίας Παιδιού-Εφήβου Γ’ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη και ο
κ Δ. Αναγνωστόπουλος, Λέκτορας Παιδοψυχιατρικής, Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Κ.Κ.Ψ.Υ Βύρωνα-Καισαριανής.
Τον σχολιασμό και συντονισμό της συζήτησης ανέλαβε ο κ. Δ. Πλουμπίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τον συντονισμό οργάνωσης ανέλαβε η κα. Κ. Παπαδάκη, Ψυχολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Οικοτροφείου Ε.Π.Α.Ψ.Υ., Χαλκίδας.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους εκπρόσωποι από την Μητρόπολη Χαλκίδας, ο Βουλευτής Ν. Ευβοίας κος. Σίμος Κεδίκογλου, η Βουλευτής Ν. Ευβοίας κα. Κατερίνα Περλεπέ-Σηφουνάκη, ο Αντινομάρχης Εύβοιας κος. Γιώργος Ρουμελιώτης και η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κα. Χρίστη Μαργαρίτη.
Η εκδήλωση αποτέλεσε ευκαιρία συνάντησης για γονείς, εκπαιδευτικούς, επαγγελματίες ψυχικής υγείας καθώς και πολίτες της Εύβοιας που επιθυμούν να διευρύνουν τις γνώσεις τους σε αυτό το σημαντικό και ευαίσθητο θέμα.
Πλήθος κόσμου παρακολούθησε την εκδήλωση και συμμετείχε στην ανοιχτή συζήτηση που ακολούθησε. Οι εισηγήσεις των ομιλητών κάλυψαν το θέμα κάνοντας αναφορές στην γονεϊκή αποστέρηση και τον ρόλο των γονέων στην θεμελίωση της ψυχοδιανοητικής υγείας του παιδιού. Αναλύθηκαν τα αίτια της γονεϊκής αποστέρησης, δηλ. Διάσταση-Διαζύγιο γονέων, Ασθένεια γονέα, Απουσία οικογενειακού πλαισίου, Παιδί εκτός γάμου, κ.α. Ακολούθησε αναφορά στην σχετιζόμενη ψυχοπαθολογία αλλά και στους τρόποι αντιμετώπισης της.
Ο χώρος διεξαγωγής της εκδήλωσης αποτέλεσε μια ευγενική προσφορά του Δήμου Χαλκιδέων και ο ελαφρύς μπουφές ήταν προσφορά των Ζαχαροπλαστείων Γουναρόπουλος.
Το Οικοτροφείο Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης Χαλκίδας της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης & Ψυχικής Υγείας διοργάνωσε την Παρασκευή 15 Απριλίου 2005 επιστημονική εκδήλωση με θέμα:
«Το παιδί απέναντι στους χωρισμούς».
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο θέατρο Παπαδημητρίου, στη Χαλκίδα και εντάσσεται στο πλαίσιο του κύκλου εκδηλώσεων που διοργανώνει κάθε χρόνο η Ε.Π.Α.Ψ.Υ. στην Εύβοια. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν η προαγωγή ψυχικής υγείας στον γενικό πληθυσμό.
Οι ομιλητές της εκδήλωσης ήταν ο κ. Γ. Αμπατζόγλου, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής-Παιδοψυχιατρικής Α.Π.Θ., Υπεύθυνος Υπηρεσίας Παιδιού-Εφήβου Γ’ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής Π.Γ.Ν. ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη και ο
κ Δ. Αναγνωστόπουλος, Λέκτορας Παιδοψυχιατρικής, Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Κ.Κ.Ψ.Υ Βύρωνα-Καισαριανής.
Τον σχολιασμό και συντονισμό της συζήτησης ανέλαβε ο κ. Δ. Πλουμπίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τον συντονισμό οργάνωσης ανέλαβε η κα. Κ. Παπαδάκη, Ψυχολόγος, Επιστημονικός Υπεύθυνος Οικοτροφείου Ε.Π.Α.Ψ.Υ., Χαλκίδας.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους εκπρόσωποι από την Μητρόπολη Χαλκίδας, ο Βουλευτής Ν. Ευβοίας κος. Σίμος Κεδίκογλου, η Βουλευτής Ν. Ευβοίας κα. Κατερίνα Περλεπέ-Σηφουνάκη, ο Αντινομάρχης Εύβοιας κος. Γιώργος Ρουμελιώτης και η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κα. Χρίστη Μαργαρίτη.
Η εκδήλωση αποτέλεσε ευκαιρία συνάντησης για γονείς, εκπαιδευτικούς, επαγγελματίες ψυχικής υγείας καθώς και πολίτες της Εύβοιας που επιθυμούν να διευρύνουν τις γνώσεις τους σε αυτό το σημαντικό και ευαίσθητο θέμα.
Πλήθος κόσμου παρακολούθησε την εκδήλωση και συμμετείχε στην ανοιχτή συζήτηση που ακολούθησε. Οι εισηγήσεις των ομιλητών κάλυψαν το θέμα κάνοντας αναφορές στην γονεϊκή αποστέρηση και τον ρόλο των γονέων στην θεμελίωση της ψυχοδιανοητικής υγείας του παιδιού. Αναλύθηκαν τα αίτια της γονεϊκής αποστέρησης, δηλ. Διάσταση-Διαζύγιο γονέων, Ασθένεια γονέα, Απουσία οικογενειακού πλαισίου, Παιδί εκτός γάμου, κ.α. Ακολούθησε αναφορά στην σχετιζόμενη ψυχοπαθολογία αλλά και στους τρόποι αντιμετώπισης της.
Ο χώρος διεξαγωγής της εκδήλωσης αποτέλεσε μια ευγενική προσφορά του Δήμου Χαλκιδέων και ο ελαφρύς μπουφές ήταν προσφορά των Ζαχαροπλαστείων Γουναρόπουλος.
10 Απρ 2005
Η Επανασύνδεση των Ενοίκων με τις Οικογένειές τους – Σκέψεις και Προβληματισμοί από το Οικοτροφείο Ερέτριας
«Ο νέος εαυτός δεν μπορεί παρά να δημιουργηθεί στις στάχτες του παλιού» Νίτσε
Η ιδέα του Νίτσε αφορούσε το ξεπέρασμα των περιορισμών του εαυτού, την αξιοποίηση των προσωπικών δυνατοτήτων, και την ανάληψη προσωπικής ευθύνης και επιλογών απέναντι στη ζωή.
Ο ψυχιατρικός ολοκληρωτισμός και η βαρβαρότητα του ιδρυματικού εγκλεισμού αποτελούν ίσως από τις πιο παράδοξες και σκληρές απαντήσεις απέναντι στη ψυχική νόσο. Η ψυχική ασθένεια αλλάζει τη ζωή, ωστόσο δεν υπάρχει λόγος να την καταστρέφει.
Είναι σημαντικό στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση να αντιληφθούμε τη φθορά ενός ασθενή από τη διεργασία της ψυχικής νόσου και του ιδρυματικού εγκλεισμού, σαν ένα στάδιο της διαδικασίας για τη δημιουργία ενός νέου εαυτού.
Σημαντικός πόρος υποστήριξης και θεραπευτικός σύμμαχος στην πορεία για την αποκατάσταση αποτελούν οι οικογένειες των ψυχικά πασχόντων, ενώ καθοριστικό ίσως μέρος της «δουλειάς» μας αποτελεί η υπέρβαση των εμποδίων που συναντούμε συχνά προκειμένου να «βρούμε» και να «ενώσουμε» τα διασκορπισμένα κομμάτια της προσωπικής ιστορίας των ασθενών με τους οποίους «δουλεύουμε» μαζί, ώστε να αναπτύξουν τη δυνατότητα για να διανύσουν τη δική τους «διαδρομή».
Όταν λοιπόν γίνεται εφικτό να ενωθεί το παρελθόν με το παρόν, ακόμα και όταν έχουν συμβεί μακρόχρονες νοσηλείες σε ψυχιατρικά ιδρύματα και έχουν χαθεί οι δίαυλοι επικοινωνίας με την οικογενειακή εστία, τότε η έννοια της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης αποκτά ουσιαστικό νόημα και διευκολύνεται η διαδρομή προς το μέλλον.
Η επανασύνδεση των ενοίκων με τις οικογένειές τους ύστερα από αρκετές δεκαετίες απουσίας από αυτές αποτελεί μια δύσκολη και «λεπτή» διαδικασία που απαιτεί προσεκτικούς τρόπους προσέγγισης.
Οι οικογένειες συχνά έχουν ως πρώτη αντίδραση κάποιο άγχος ίσως και πανικό, καθώς ξαφνικά θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την επανεμφάνιση ενός μέλους τους.
Μια ψυχική διαταραχή συνήθως φαίνεται απειλητική κυρίως γιατί δεν καταφέρνουμε να καταλάβουμε ότι το άτομο που πάσχει από αυτήν θέλει να επικοινωνήσει, έχουμε την εντύπωση ότι μας λέει πράγματα χωρίς νόημα.
Οι οικογένειες βιώνουν αισθήματα ντροπής, ενοχής και έντασης. Μελέτες δείχνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να αποκρύψουν το πρόβλημά τους από τον κοινωνικό περίγυρο, περιορίζοντας σημαντικά τις διαπροσωπικές σχέσεις τους (Yorow 1955 – Beels 1978).
Ωστόσο θα πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχουν οικογένειες με περιορισμένα αισθήματα ντροπής και με μεγαλύτερη ζεστασιά και αποδοχή, κάτι που παρατηρείται κυρίως στο ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον (εξαδέλφια, θείους κλπ). Στις γονεϊκές σχέσεις, αισθήματα ντροπής και πένθους για το «χαμένο» παιδί, είναι αρκετά συχνά, ενώ τα αδέλφια πολλές φορές βιώνουν συναισθήματα ντροπής, ενοχής, θυμού καθώς και ανάγκη για ενημέρωση.
Η διεθνής βιβλιογραφία (Creer) αναφέρει ότι το 40 – 50 % των χρονίων ψυχικά πασχόντων διατηρούν επαφές με μέλη της οικογένειάς τους και σημαντικό ρόλο σε αυτό φαίνεται να παίζουν οι πολιτισμικές διαφοροποιήσεις, καθώς παρατηρούνται συχνότερες επαφές με το οικογενειακό περιβάλλον σε παραδοσιακές κοινωνίες.
Η επικοινωνία θεωρείται ψυχοθεραπευτική πράξη και δραστηριότητα εφόσον αυτή αποβλέπει στη διατήρηση, προαγωγή ή αποκατάσταση της υγείας του ψυχικά αρρώστου και της οικογένειάς του. Η επικοινωνία με την οικογένεια αποσκοπεί στην παροχή πληροφοριών, στην εξωτερίκευση συναισθημάτων, σκέψεων και αναγκών, ενώ πολύ σημαντικό κομμάτι αφορά στη διαδικασία διαχείρισης των ενοχικών συναισθημάτων με τα οποία έρχεται πλέον αντιμέτωπη η οικογένεια.
Ο κοινωνικός λειτουργός σε συνεργασία με το πρόσωπο αναφοράς του ένοικου γίνεται ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον ασθενή και την οικογένειά του. Η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων βασίζεται συχνά στη συναισθηματική σχέση (μεταβίβαση) που εγκαθίσταται σιγά –σιγά μεταξύ του επαγγελματία ψυχικής υγείας, του ένοικου και της οικογένειάς του.
Οι βασικοί στόχοι των ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων σε οικογένειες ατόμων με χρόνιες και σοβαρές ψυχικές διαταραχές αφορούν κυρίως στη βελτίωση της συναισθηματικής τους αλληλεπίδρασής με τους ασθενείς αλλά και την εκπαίδευσή τους σε θετικές στρατηγικές αντιμετώπισης (Kuipers 1995).
Για πολλά χρόνια οι οικογένειες θεωρούνταν κατά κάποιο τρόπο υπεύθυνες τόσο για την εμφάνιση όσο και για την πορεία της ψυχικής διαταραχής των μελών τους, πιο σύγχρονες προσεγγίσεις αναδεικνύουν το σημαντικό ρόλο που αυτές μπορούν να παίξουν στην αποκαταστασιακή διαδικασία.
Η μετατόπιση αυτή από έναν «ενοχοποιητικό» ρόλο, σε ένα ρόλο συμμάχου μπορεί να αποδοθεί στη συσσωρευμένη γνώση σχετικά με την αιτιολογία και την πρόγνωση της χρόνιας ψυχικής διαταραχής καθώς επίσης στην κινητοποίηση των συλλόγων των οικογενειών, που δυναμικά διεκδικούν την συμμετοχή τους στις διαδικασίες σχεδιασμού, οργάνωσης και υλοποίησης των ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων.
Χρειάζεται ωστόσο να επισημανθεί, πως η εμπλοκή των οικογενειών δεν είναι πάντα μια εύκολη διαδικασία, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους.
Υπάρχουν οικογενειακά περιβάλλοντα τα οποία είναι ιδιαίτερα δυσλειτουργικά, ενώ άλλα εμφανίζουν υψηλές αντιστάσεις για συνεργασία. Υπάρχουν τέλος περιπτώσεις όπου οικογένειες είναι αρκετά αποξενωμένες, ενώ δεν είναι σπάνιο οι ίδιοι οι ψυχικά πάσχοντες να μην επιθυμούν την εμπλοκή των οικογενειών τους στην αποκαταστασιακή διαδικασία, κάτι που πρέπει να γίνεται απόλυτα σεβαστό από τον επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες είναι σημαντικό οι οικογένειες να αισθάνονται ότι η συμβολή τους είναι σημαντική και αναγκαία στην διαδικασία της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.
Η ιδέα του Νίτσε αφορούσε το ξεπέρασμα των περιορισμών του εαυτού, την αξιοποίηση των προσωπικών δυνατοτήτων, και την ανάληψη προσωπικής ευθύνης και επιλογών απέναντι στη ζωή.
Ο ψυχιατρικός ολοκληρωτισμός και η βαρβαρότητα του ιδρυματικού εγκλεισμού αποτελούν ίσως από τις πιο παράδοξες και σκληρές απαντήσεις απέναντι στη ψυχική νόσο. Η ψυχική ασθένεια αλλάζει τη ζωή, ωστόσο δεν υπάρχει λόγος να την καταστρέφει.
Είναι σημαντικό στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση να αντιληφθούμε τη φθορά ενός ασθενή από τη διεργασία της ψυχικής νόσου και του ιδρυματικού εγκλεισμού, σαν ένα στάδιο της διαδικασίας για τη δημιουργία ενός νέου εαυτού.
Σημαντικός πόρος υποστήριξης και θεραπευτικός σύμμαχος στην πορεία για την αποκατάσταση αποτελούν οι οικογένειες των ψυχικά πασχόντων, ενώ καθοριστικό ίσως μέρος της «δουλειάς» μας αποτελεί η υπέρβαση των εμποδίων που συναντούμε συχνά προκειμένου να «βρούμε» και να «ενώσουμε» τα διασκορπισμένα κομμάτια της προσωπικής ιστορίας των ασθενών με τους οποίους «δουλεύουμε» μαζί, ώστε να αναπτύξουν τη δυνατότητα για να διανύσουν τη δική τους «διαδρομή».
Όταν λοιπόν γίνεται εφικτό να ενωθεί το παρελθόν με το παρόν, ακόμα και όταν έχουν συμβεί μακρόχρονες νοσηλείες σε ψυχιατρικά ιδρύματα και έχουν χαθεί οι δίαυλοι επικοινωνίας με την οικογενειακή εστία, τότε η έννοια της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης αποκτά ουσιαστικό νόημα και διευκολύνεται η διαδρομή προς το μέλλον.
Η επανασύνδεση των ενοίκων με τις οικογένειές τους ύστερα από αρκετές δεκαετίες απουσίας από αυτές αποτελεί μια δύσκολη και «λεπτή» διαδικασία που απαιτεί προσεκτικούς τρόπους προσέγγισης.
Οι οικογένειες συχνά έχουν ως πρώτη αντίδραση κάποιο άγχος ίσως και πανικό, καθώς ξαφνικά θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την επανεμφάνιση ενός μέλους τους.
Μια ψυχική διαταραχή συνήθως φαίνεται απειλητική κυρίως γιατί δεν καταφέρνουμε να καταλάβουμε ότι το άτομο που πάσχει από αυτήν θέλει να επικοινωνήσει, έχουμε την εντύπωση ότι μας λέει πράγματα χωρίς νόημα.
Οι οικογένειες βιώνουν αισθήματα ντροπής, ενοχής και έντασης. Μελέτες δείχνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να αποκρύψουν το πρόβλημά τους από τον κοινωνικό περίγυρο, περιορίζοντας σημαντικά τις διαπροσωπικές σχέσεις τους (Yorow 1955 – Beels 1978).
Ωστόσο θα πρέπει να αναφερθεί ότι υπάρχουν οικογένειες με περιορισμένα αισθήματα ντροπής και με μεγαλύτερη ζεστασιά και αποδοχή, κάτι που παρατηρείται κυρίως στο ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον (εξαδέλφια, θείους κλπ). Στις γονεϊκές σχέσεις, αισθήματα ντροπής και πένθους για το «χαμένο» παιδί, είναι αρκετά συχνά, ενώ τα αδέλφια πολλές φορές βιώνουν συναισθήματα ντροπής, ενοχής, θυμού καθώς και ανάγκη για ενημέρωση.
Η διεθνής βιβλιογραφία (Creer) αναφέρει ότι το 40 – 50 % των χρονίων ψυχικά πασχόντων διατηρούν επαφές με μέλη της οικογένειάς τους και σημαντικό ρόλο σε αυτό φαίνεται να παίζουν οι πολιτισμικές διαφοροποιήσεις, καθώς παρατηρούνται συχνότερες επαφές με το οικογενειακό περιβάλλον σε παραδοσιακές κοινωνίες.
Η επικοινωνία θεωρείται ψυχοθεραπευτική πράξη και δραστηριότητα εφόσον αυτή αποβλέπει στη διατήρηση, προαγωγή ή αποκατάσταση της υγείας του ψυχικά αρρώστου και της οικογένειάς του. Η επικοινωνία με την οικογένεια αποσκοπεί στην παροχή πληροφοριών, στην εξωτερίκευση συναισθημάτων, σκέψεων και αναγκών, ενώ πολύ σημαντικό κομμάτι αφορά στη διαδικασία διαχείρισης των ενοχικών συναισθημάτων με τα οποία έρχεται πλέον αντιμέτωπη η οικογένεια.
Ο κοινωνικός λειτουργός σε συνεργασία με το πρόσωπο αναφοράς του ένοικου γίνεται ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στον ασθενή και την οικογένειά του. Η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων βασίζεται συχνά στη συναισθηματική σχέση (μεταβίβαση) που εγκαθίσταται σιγά –σιγά μεταξύ του επαγγελματία ψυχικής υγείας, του ένοικου και της οικογένειάς του.
Οι βασικοί στόχοι των ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων σε οικογένειες ατόμων με χρόνιες και σοβαρές ψυχικές διαταραχές αφορούν κυρίως στη βελτίωση της συναισθηματικής τους αλληλεπίδρασής με τους ασθενείς αλλά και την εκπαίδευσή τους σε θετικές στρατηγικές αντιμετώπισης (Kuipers 1995).
Για πολλά χρόνια οι οικογένειες θεωρούνταν κατά κάποιο τρόπο υπεύθυνες τόσο για την εμφάνιση όσο και για την πορεία της ψυχικής διαταραχής των μελών τους, πιο σύγχρονες προσεγγίσεις αναδεικνύουν το σημαντικό ρόλο που αυτές μπορούν να παίξουν στην αποκαταστασιακή διαδικασία.
Η μετατόπιση αυτή από έναν «ενοχοποιητικό» ρόλο, σε ένα ρόλο συμμάχου μπορεί να αποδοθεί στη συσσωρευμένη γνώση σχετικά με την αιτιολογία και την πρόγνωση της χρόνιας ψυχικής διαταραχής καθώς επίσης στην κινητοποίηση των συλλόγων των οικογενειών, που δυναμικά διεκδικούν την συμμετοχή τους στις διαδικασίες σχεδιασμού, οργάνωσης και υλοποίησης των ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων.
Χρειάζεται ωστόσο να επισημανθεί, πως η εμπλοκή των οικογενειών δεν είναι πάντα μια εύκολη διαδικασία, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους.
Υπάρχουν οικογενειακά περιβάλλοντα τα οποία είναι ιδιαίτερα δυσλειτουργικά, ενώ άλλα εμφανίζουν υψηλές αντιστάσεις για συνεργασία. Υπάρχουν τέλος περιπτώσεις όπου οικογένειες είναι αρκετά αποξενωμένες, ενώ δεν είναι σπάνιο οι ίδιοι οι ψυχικά πάσχοντες να μην επιθυμούν την εμπλοκή των οικογενειών τους στην αποκαταστασιακή διαδικασία, κάτι που πρέπει να γίνεται απόλυτα σεβαστό από τον επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες είναι σημαντικό οι οικογένειες να αισθάνονται ότι η συμβολή τους είναι σημαντική και αναγκαία στην διαδικασία της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.
6 Απρ 2005
ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ
Από τον Δημήτρη Παπαδόπουλο, Επιστημονικό Υπεύθυνο Οικοτροφείου Λιβαδειάς – Ψυχολόγος
To Οικοτροφείο Λιβαδειάς λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2005 υπό την επιστημονική και διαχειριστική ευθύνη της Εταιρίας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας. Κύριο μέλημα και στόχος που έχει τεθεί από την Πολυκλαδική Θεραπευτική Ομάδα είναι μεταξύ άλλων η παροχή ενός ολοκληρωμένου μοντέλου φροντίδας και εκπαίδευσης σε δεξιότητες ζωής (life skills training) τονίζοντας την κοινωνική επανένταξη των χρόνιων ψυχικά ασθενών.
Η Επιστημονική Ομάδα του Οικοτροφείου της ΕΠΑΨΥ ύστερα από την δεκάμηνη λειτουργία στην πόλη της Λιβαδειάς και έχοντας ως κύριο άξονα την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του πληθυσμού σε ζητήματα ψυχικής υγείας ευρύτερου ενδιαφέροντας, αλλά και προωθώντας την ανάπτυξη δικτύου κοινοτικής εργασίας και του έργου που συντελείται στον τομέα της ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, προώθησε την οργάνωση ημερίδας στην πόλη της Λιβαδειάς.
Η «Εστία Μητέρας», φιλανθρωπικό σωματείο παροχής φροντίδας και υποστήριξης σε ηλικιωμένους υποστήριξε την πρόταση μας για από κοινού οργάνωση ημερίδας με θέμα την Κατάθλιψη στην Τρίτη Ηλικία. Το σκεπτικό ήταν ότι πρόκειται για ένα θέμα άμεσου ενδιαφέροντος που θα προωθούσε τα προβλήματα, την φροντίδα και την υποστήριξη της αντίστοιχης ηλικιακής ομάδας που προσφέρουν υπηρεσίες οι παραπάνω φορείς.
Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα διαλέξεων «Αργύρης και Ιωάννας Κορτέση» της Εστία Μητέρας στις 06 Απριλίου 2005 με ώρα έναρξης στις 18.00. Ομιλητές στην ημερίδα ήταν η κα. Παγοροπούλου Άννα, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών που μίλησε για «Μύθους και Αλήθειες για την Γεροντική Κατάθλιψη», ο κος. Κοσκινάς Ευάγγελος, Υπεύθυνος Οικοτροφείων ΕΠΑΨΥ και Ψυχίατρος ανέπτυξε την «Αναγνωρισιμότητα και θεραπευτικά μέσα αντιμετώπισης της κατάθλιψης» και η κα. Ανέστη Δήμητρα Γενική Ιατρός εστιάστηκε στην «Πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας στην Γεροντική Κατάθλιψη». Συντονιστής της ημερίδας ήταν ο κ. Παπαδόπουλος Δημήτρης, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Οικοτροφείο της Λιβαδειάς και Ψυχολόγος. Παρόντες στην εκδήλωση απευθύνοντας χαιρετισμούς ήταν ο αξιοσέβαστος πατέρας Αθηναγόρας ως εκπρόσωπος της Ιεράς Μητρόπολης Θηβών και Λιβαδειάς, ο Αντινομάρχης Βοιωτίας, κ. Πετρίδης παρευρισκόμενος ως εκπρόσωπος του Νομάρχη και η κα. Πολυτίμη Γερακινή Δημοτική Σύμβουλος παρευρισκόμενη ως εκπρόσωπος του Δημάρχου.
Παρουσίαση βασικών σκέψεων για την Κατάθλιψη στην Τρίτη Ηλικία :
Μιλώντας για ένα θέμα όπως η Κατάθλιψη σους ηλικιωμένους που τα τελευταία χρόνια λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις αρκεί να γνωρίζει κανείς ότι στην κοινότητα τα ποσοστά ατόμων που νοσούν κυμαίνονται από 10-25%, στο γενικό νοσοκομείο 20-35%, ενώ σε ιδρύματα μακροχρόνιας φροντίδας όπως τα γηροκομεία ή οι οίκοι ευγηρίας τα ποσοστά είναι ακόμη υψηλότερα.
Οι γυναίκες εμφανίζουν κατάθλιψη δύο φορές σχεδόν πιό συχνά απ'ότι οι άνδρες. Η διαφορά αυτή δεν έχει πλήρως εξηγηθεί. Κατ'αρχάς ένα μέρος της μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες μπορεί να παραδέχονται πιο εύκολα από τους άνδρες τα καταθλιπτικά τους συμπτώματα στις σχετικές εργασίες. Η διαφορά όμως είναι αρκετά μεγάλη και έτσι πιστεύεται ότι συνδυασμός βιολογικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων συμβάλλει στην μεγαλύτερη συχνότητα
Διαχωρισμός μεταξύ Φυσιολογικής και Παθολογικής Ψυχολογικής Λειτουργίας
Στην καθημερινότητα μας όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτου φύλου και ηλικίας κατά καιρούς έχει τύχει να αντιμετωπίσουμε δυσάρεστες καταστάσεις που μας στεναχωρούν και προκαλούν συναισθήματα λύπης ή / και απογοήτευσης. Έτσι λοιπόν στην καθομιλούμένη όταν λέμε ότι "είμαι στεναχωρημένος", "νιώθω λυπημένος", "είμαι άκεφος", στην ουσία αναφερόμαστε σε μια κατάσταση που έχει να κάνει με την διάθεσή μας και με τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τα καθημερινά γεγονότα της ζωής μας. Σε αντίθεση με την φυσιολογική διάσταση των συναισθημάτων μελαγχολίας και στεναχώριας που βιώνουμε καθημερινά λόγω καταστάσεων και συνθηκών(π.χ. απώλειες, αποχωρισμοί, συνταξιοδότηση) η κατάθλιψη ως διαταραχή παρουσιάζει κλινικά συμπτώματα που διακρίνονται με βάση την ένταση και την διάρκεια. Τα βασικά συμπτώματα της κατάθλιψης θα αναλυθούν παρακάτω.
Τα Συμπτώματα της Κατάθλιψης :
Τα κύρια συμπτώματα που μπορεί να εμφανίζει κάποιος όταν έχει κατάθλιψη περιλαμβάνουν την Μεγάλη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης, την Καταθλιπτική Διάθεση, την δυσκολία στον ύπνο και τις διαφοροποιήσεις στην όρεξη για φαγητό. Οι περισσότεροι άνθρωποι διαμαρτύρονται για ανορεξία ενώ σε κάποιους αναπτύσσεται και η υπερφαγία. Εκτός από τα παραπάνω, η Απώλεια του ενδιαφέροντος για σεξ αναφερόμενοι στην διάθεση για σεξ και όχι στο αν γίνεται ή όχι η ερωτική πράξη και η Απώλεια των δυνάμεων και της ενεργητικότητας είναι επίσης συχνά συμπτώματα. Σε γνωστικό επίπεδο, η Αδυναμία συγκέντρωσης, σκέψης, μνήμης ή λήψης αποφάσεων καθώς το μυαλό του ασθενή φαίνεται να είναι απασχολημένο με άλλες ιδέες και σκέψεις, όπως Ιδέες ενοχής, αυτομομφής και αναξιότητας κυριαρχούν. Επίσης, η Ανησυχία και απαισιοδοξία για το μέλλον χαρακτηρίζει την σκέψη πολλών ατόμων που νοσούν.
3. Θεραπευτικές Παρεμβάσεις :
Η συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας στο άτομο ή στην οικογένεια στις περιπτώσεις εκείνες που έχουν αναλάβει εξ ολοκλήρου την φροντίδα του ηλικιωμένου είναι ερευνητικά και κλινικά ο καταλληλότερος τρόπος παρέμβασης και αντιμετώπισης της γεροντικής κατάθλιψης. Η χορήγηση φαρμάκων βοηθάει στην άμεση ανακούφιση του αρρώστου από την έντονη δυσθυμική – καταθλιπτική διάθεση, την μειωμένη ενεργητικότητα και την προαναφερθείσα συμπτωματολογία. Τα τρικυκλικά (ΤΚΑ) και τετρακυκλικά αντικαταθλιπτικά και οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI's) είναι σήμερα τα πιο διαδομένα και συχνά χορηγούμενα.
Οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις έχοντας ως κύριο άξονα την επαγγελματική και θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευμένο με την χρήση του λόγου στοχεύουν όχι μόνο στην θεραπεία και μείωση της συμπτωματολογίας, αλλά κυρίως την προαγωγή θετικής ανάπτυξης και εξέλιξης της προσωπικότητας. Στην ψυχοθεραπεία της γεροντικής κατάθλιψης, θεραπευτής και πελάτης συνεργάζονται από κοινού με στόχο την τροποποίηση των δυσλειτουργικών τρόπων σκέψης και αντιλήψεων εστιαζόμενα στον εαυτό, στον κόσμο και στο μέλλον. Στόχος της γνωσιακής επεξεργασίας είναι η υιοθέτηση λειτουργικών μοντέλων σκέψεων , εναλλακτικών μορφών συμπεριφοράς (μέσω προγράμματος δραστηριοτήτων και κινητοποίησης για την επαναφορά της κοινωνικής λειτουργικότητας) με κύριο αποτέλεσμα και αντίκτυπο την συναισθηματική αλλαγή.
To Οικοτροφείο Λιβαδειάς λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2005 υπό την επιστημονική και διαχειριστική ευθύνη της Εταιρίας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας. Κύριο μέλημα και στόχος που έχει τεθεί από την Πολυκλαδική Θεραπευτική Ομάδα είναι μεταξύ άλλων η παροχή ενός ολοκληρωμένου μοντέλου φροντίδας και εκπαίδευσης σε δεξιότητες ζωής (life skills training) τονίζοντας την κοινωνική επανένταξη των χρόνιων ψυχικά ασθενών.
Η Επιστημονική Ομάδα του Οικοτροφείου της ΕΠΑΨΥ ύστερα από την δεκάμηνη λειτουργία στην πόλη της Λιβαδειάς και έχοντας ως κύριο άξονα την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του πληθυσμού σε ζητήματα ψυχικής υγείας ευρύτερου ενδιαφέροντας, αλλά και προωθώντας την ανάπτυξη δικτύου κοινοτικής εργασίας και του έργου που συντελείται στον τομέα της ψυχικής υγείας και ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, προώθησε την οργάνωση ημερίδας στην πόλη της Λιβαδειάς.
Η «Εστία Μητέρας», φιλανθρωπικό σωματείο παροχής φροντίδας και υποστήριξης σε ηλικιωμένους υποστήριξε την πρόταση μας για από κοινού οργάνωση ημερίδας με θέμα την Κατάθλιψη στην Τρίτη Ηλικία. Το σκεπτικό ήταν ότι πρόκειται για ένα θέμα άμεσου ενδιαφέροντος που θα προωθούσε τα προβλήματα, την φροντίδα και την υποστήριξη της αντίστοιχης ηλικιακής ομάδας που προσφέρουν υπηρεσίες οι παραπάνω φορείς.
Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα διαλέξεων «Αργύρης και Ιωάννας Κορτέση» της Εστία Μητέρας στις 06 Απριλίου 2005 με ώρα έναρξης στις 18.00. Ομιλητές στην ημερίδα ήταν η κα. Παγοροπούλου Άννα, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών που μίλησε για «Μύθους και Αλήθειες για την Γεροντική Κατάθλιψη», ο κος. Κοσκινάς Ευάγγελος, Υπεύθυνος Οικοτροφείων ΕΠΑΨΥ και Ψυχίατρος ανέπτυξε την «Αναγνωρισιμότητα και θεραπευτικά μέσα αντιμετώπισης της κατάθλιψης» και η κα. Ανέστη Δήμητρα Γενική Ιατρός εστιάστηκε στην «Πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας στην Γεροντική Κατάθλιψη». Συντονιστής της ημερίδας ήταν ο κ. Παπαδόπουλος Δημήτρης, Επιστημονικός Υπεύθυνος του Οικοτροφείο της Λιβαδειάς και Ψυχολόγος. Παρόντες στην εκδήλωση απευθύνοντας χαιρετισμούς ήταν ο αξιοσέβαστος πατέρας Αθηναγόρας ως εκπρόσωπος της Ιεράς Μητρόπολης Θηβών και Λιβαδειάς, ο Αντινομάρχης Βοιωτίας, κ. Πετρίδης παρευρισκόμενος ως εκπρόσωπος του Νομάρχη και η κα. Πολυτίμη Γερακινή Δημοτική Σύμβουλος παρευρισκόμενη ως εκπρόσωπος του Δημάρχου.
Παρουσίαση βασικών σκέψεων για την Κατάθλιψη στην Τρίτη Ηλικία :
Μιλώντας για ένα θέμα όπως η Κατάθλιψη σους ηλικιωμένους που τα τελευταία χρόνια λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις αρκεί να γνωρίζει κανείς ότι στην κοινότητα τα ποσοστά ατόμων που νοσούν κυμαίνονται από 10-25%, στο γενικό νοσοκομείο 20-35%, ενώ σε ιδρύματα μακροχρόνιας φροντίδας όπως τα γηροκομεία ή οι οίκοι ευγηρίας τα ποσοστά είναι ακόμη υψηλότερα.
Οι γυναίκες εμφανίζουν κατάθλιψη δύο φορές σχεδόν πιό συχνά απ'ότι οι άνδρες. Η διαφορά αυτή δεν έχει πλήρως εξηγηθεί. Κατ'αρχάς ένα μέρος της μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι γυναίκες μπορεί να παραδέχονται πιο εύκολα από τους άνδρες τα καταθλιπτικά τους συμπτώματα στις σχετικές εργασίες. Η διαφορά όμως είναι αρκετά μεγάλη και έτσι πιστεύεται ότι συνδυασμός βιολογικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων συμβάλλει στην μεγαλύτερη συχνότητα
Διαχωρισμός μεταξύ Φυσιολογικής και Παθολογικής Ψυχολογικής Λειτουργίας
Στην καθημερινότητα μας όλοι οι άνθρωποι ανεξαρτήτου φύλου και ηλικίας κατά καιρούς έχει τύχει να αντιμετωπίσουμε δυσάρεστες καταστάσεις που μας στεναχωρούν και προκαλούν συναισθήματα λύπης ή / και απογοήτευσης. Έτσι λοιπόν στην καθομιλούμένη όταν λέμε ότι "είμαι στεναχωρημένος", "νιώθω λυπημένος", "είμαι άκεφος", στην ουσία αναφερόμαστε σε μια κατάσταση που έχει να κάνει με την διάθεσή μας και με τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε τα καθημερινά γεγονότα της ζωής μας. Σε αντίθεση με την φυσιολογική διάσταση των συναισθημάτων μελαγχολίας και στεναχώριας που βιώνουμε καθημερινά λόγω καταστάσεων και συνθηκών(π.χ. απώλειες, αποχωρισμοί, συνταξιοδότηση) η κατάθλιψη ως διαταραχή παρουσιάζει κλινικά συμπτώματα που διακρίνονται με βάση την ένταση και την διάρκεια. Τα βασικά συμπτώματα της κατάθλιψης θα αναλυθούν παρακάτω.
Τα Συμπτώματα της Κατάθλιψης :
Τα κύρια συμπτώματα που μπορεί να εμφανίζει κάποιος όταν έχει κατάθλιψη περιλαμβάνουν την Μεγάλη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης, την Καταθλιπτική Διάθεση, την δυσκολία στον ύπνο και τις διαφοροποιήσεις στην όρεξη για φαγητό. Οι περισσότεροι άνθρωποι διαμαρτύρονται για ανορεξία ενώ σε κάποιους αναπτύσσεται και η υπερφαγία. Εκτός από τα παραπάνω, η Απώλεια του ενδιαφέροντος για σεξ αναφερόμενοι στην διάθεση για σεξ και όχι στο αν γίνεται ή όχι η ερωτική πράξη και η Απώλεια των δυνάμεων και της ενεργητικότητας είναι επίσης συχνά συμπτώματα. Σε γνωστικό επίπεδο, η Αδυναμία συγκέντρωσης, σκέψης, μνήμης ή λήψης αποφάσεων καθώς το μυαλό του ασθενή φαίνεται να είναι απασχολημένο με άλλες ιδέες και σκέψεις, όπως Ιδέες ενοχής, αυτομομφής και αναξιότητας κυριαρχούν. Επίσης, η Ανησυχία και απαισιοδοξία για το μέλλον χαρακτηρίζει την σκέψη πολλών ατόμων που νοσούν.
3. Θεραπευτικές Παρεμβάσεις :
Η συνδυασμός φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας στο άτομο ή στην οικογένεια στις περιπτώσεις εκείνες που έχουν αναλάβει εξ ολοκλήρου την φροντίδα του ηλικιωμένου είναι ερευνητικά και κλινικά ο καταλληλότερος τρόπος παρέμβασης και αντιμετώπισης της γεροντικής κατάθλιψης. Η χορήγηση φαρμάκων βοηθάει στην άμεση ανακούφιση του αρρώστου από την έντονη δυσθυμική – καταθλιπτική διάθεση, την μειωμένη ενεργητικότητα και την προαναφερθείσα συμπτωματολογία. Τα τρικυκλικά (ΤΚΑ) και τετρακυκλικά αντικαταθλιπτικά και οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI's) είναι σήμερα τα πιο διαδομένα και συχνά χορηγούμενα.
Οι ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις έχοντας ως κύριο άξονα την επαγγελματική και θεραπευτική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευμένο με την χρήση του λόγου στοχεύουν όχι μόνο στην θεραπεία και μείωση της συμπτωματολογίας, αλλά κυρίως την προαγωγή θετικής ανάπτυξης και εξέλιξης της προσωπικότητας. Στην ψυχοθεραπεία της γεροντικής κατάθλιψης, θεραπευτής και πελάτης συνεργάζονται από κοινού με στόχο την τροποποίηση των δυσλειτουργικών τρόπων σκέψης και αντιλήψεων εστιαζόμενα στον εαυτό, στον κόσμο και στο μέλλον. Στόχος της γνωσιακής επεξεργασίας είναι η υιοθέτηση λειτουργικών μοντέλων σκέψεων , εναλλακτικών μορφών συμπεριφοράς (μέσω προγράμματος δραστηριοτήτων και κινητοποίησης για την επαναφορά της κοινωνικής λειτουργικότητας) με κύριο αποτέλεσμα και αντίκτυπο την συναισθηματική αλλαγή.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)