Στα πλαίσια της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης στην Ελλάδα, η έναρξη της οποίας τοποθετείται στις αρχές της δεκαετίας του ’80, το κέντρο βάρους στην ψυχιατρική περίθαλψη των χρόνιων ψυχικά ασθενών μετατοπίστηκε από το ψυχιατρικό νοσοκομείο στην κοινότητα. Η αποασυλοποίηση των χρόνιων νοσηλευομένων και η ταυτόχρονη ανάπτυξη κοινοτικών δομών ψυχικής υγείας αναδείχθηκαν ως κεντρικοί στόχοι των παρεμβάσεων, ενώ ταυτόχρονα η μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων του ατόμου και η ελαχιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών της χρονιότητας και του ιδρυματισμού αποτέλεσαν τους βασικούς άξονες αυτής της προσπάθειας. Η μετάβαση των χρόνιων ψυχικά ασθενών από τα ψυχιατρικά νοσοκομεία στις νέες δομές στην κοινότητα, δημιούργησε την ανάγκη αξιολόγησης αυτού του τύπου των παρεμβάσεων σύμφωνα με προγραμματισμένες και συστηματικές προσεγγίσεις, ώστε να διασφαλιστεί και να προωθηθεί η αποτελεσματικότητα τους.
Η ΕΠΑΨΥ θέτοντας ως στόχο την παρακολούθηση και συνεχή βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας των δομών της, βάση των αρχών της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, έχει θεσπίσει ένα σχέδιο αξιολόγησης των έξι οικοτροφείων που λειτουργούν σήμερα στις περιοχές Πεντέλη, Χαλκίδα, Ερέτρια, Λιβαδειά, Λαμία και Τρίκαλα. Πρόκειται για ένα συνδυασμό ποιοτικών και ποσοτικών μεθόδων βασισμένων σε επιστημονικά κριτήρια, αλλά και ταυτόχρονα προσαρμοσμένο στην ιδιαίτερη πραγματικότητα των οικοτροφείων και τις ανάγκες για αλλαγή και αριστοποίηση των πρακτικών. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται συνεχής επαγρύπνηση, ενεργοποίηση βελτιώσεων βάση επιστημονικών κριτηρίων, διασφάλιση επανατροφοδότησης στις ενδιαφερόμενες ομάδες, ενώ ταυτόχρονα επιτυγχάνεται η σύσφιξη των θεραπευτικών ομάδων μέσω της ανταλλαγής εμπειριών, απόψεων και εκτιμήσεων.
Η αξιολόγηση της ποιότητας παρεχόμενης φροντίδας, που συσχετίζεται άμεσα με την πορεία των ενοίκων, γίνεται μέσα από συνεχείς ποιοτικές εκτιμήσεις που αφορούν στον προσδιορισμό δυνατών και αδύνατων σημείων κάθε δομής, τη λειτουργία της ομάδας, την επαφή με την κοινότητα, την οργάνωση εσωτερικών προγραμμάτων εκπαίδευσης, την κτιριακή υποδομή-το φυσικό περιβάλλον, τις διοικητικές ρυθμίσεις. Οι βασικοί άξονες της αξιολόγησης και των προτάσεων για βελτιώσεις ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές που ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 1994).
Ταυτόχρονα γίνεται αξιολόγηση της πορείας των ενοίκων κάθε δομής, με τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων, ώστε να εκτιμηθεί η πορεία της αποκατάστασης και η ποιότητα ζωής τους και να προσδιοριστούν στόχοι (για τα εξατομικευμένα σχέδια φροντίδας) βάση των ιδιαίτερων αναγκών κάθε ενοίκου. Οι εκτιμήσεις γίνονται με ερωτηματολόγια που είναι κοινά για όλα τα οικοτροφεία, σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία.
Στη διαδικασία της αξιολόγησης εμπλέκονται και εξωτερικοί αξιολογητές, ενώ επίσης επιδιώκεται η συνεργασία με φορείς του εξωτερικού που έχουν μακρόχρονη πείρα σε θέματα αποκατάστασης και αξιολόγησης. Η συμμετοχή της ΕΠΑΨΥ στο διεθνές Συνέδριο του Δικτύου Αξιολόγησης Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο τον περασμένο Σεπτέμβρη, έδωσε τη δυνατότητα ανταλλαγής απόψεων και εμπειριών στον τομέα της αξιολόγησης για τη διασφάλιση καλών πρακτικών στην ψυχοκοινωνική αποκατάσταση.
Η αξιολόγηση αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της λειτουργίας των δομών της ΕΠΑΨΥ, ενώ ξεφεύγει από τα όρια μιας περιστασιακής βραχύχρονης δραστηριότητας, συνιστώντας μια συνεχή προγραμματισμένη διαδικασία, απόρροια της οποίας είναι η βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας και της ποιότητας ζωής των ενοίκων που φιλοξενούνται στις δομές αυτές.