Η νόσος του Parkinson, είναι μια νόσος κινητικού χαρακτήρα που συναντάται κυρίως στην τρίτη ηλικία, δεν είναι μεταδοτική και συνήθως δεν απειλεί άμεσα τη ζωή του ασθενή. Παρόλ’ αυτά είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για την ψυχολογία του ασθενή καθώς με την πάροδο του χρόνου η κινητικότητα του ασθενή μειώνεται σημαντικά χωρίς πολλά περιθώρια βελτίωσης της κατάστασης του.
Το 1817, ο James Parkinson, δημοσίευσε ένα δοκίμιο για την τρομώδη παράλυση, όπου περιέγραφε έξι ασθενείς με το σύνδρομο αυτό, που από τότε έχει γίνει γνωστό ως «νόσος του Parkinson» ή «τρομώδης παράλυση». Τρεις από αυτούς τους ασθενείς παρατηρήθηκαν στο δρόμο και δεν εξετάστηκαν ποτέ. Έτσι, ο James Parkinson, αν και αναγνώρισε τα περισσότερα από τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της κατάστασης εξέλαβε τη βραδυκινησία ως αδυναμία και σκέφτηκε ότι το πρόβλημα πρέπει να βρίσκεται στην ανώτερη μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Πέρασαν πάνω από 100 χρόνια για να διασαφηνισθούν οι υποκείμενες βιοχημικές ανωμαλίες.
ΟΡΙΣΜΟΣ – ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
«Στην ιδιοπαθή νόσο του Parkinson δεν παρεμβαίνει κανένας εξωτερικός παράγοντας και το ανατομικό της υπόστρωμα συνίσταται σε εκφυλιστικές αλλοιώσεις του νευρικού ιστού».
Με τον όρο αυτό, («νόσος του Parkinson»), θα πρέπει να εννοούνται μόνο οι περιπτώσεις της ιδιοπαθούς νόσου, όπου δεν παρεμβαίνει κανείς εξωγενής παράγοντας και στην οποία το ανατομικό υπόστρωμα συνίσταται σε εκφυλιστικές αλλοιώσεις του νευρικού ιστού.
Η διαταραχή της κινητικότητας δεν προκαλείται από πάρεση ή παράλυση, γι’αυτό και ο παλιότερος όρος «τρομώδης παράλυση» δε χρησιμοποιείται πλέον. Η συχνότητα της νόσου ανέρχεται σε 0,5-1‰ στο γενικό πληθυσμό και σε 1% σε άτομα άνω των 60 ετών. Προσβάλει τους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες σε ποσοστό 2:1. Η έναρξη της νόσου εμφανίζεται συνήθως μετά την 4η δεκαετία και σπανιότατα μετά την 6η. Η νόσος σπάνια εμφανίζεται σε νεανική ηλικία.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ
Η αιτιολογία της νόσου παραμένει άγνωστη.
- Η ανακάλυψη ότι η τοξίνη ΜΡΤΡ προκαλεί εκλεκτική βλάβη στη μέλαινα ουσία και προκαλεί παρκινσονισμό τόσο στον άνθρωπο όσο και στα πειραματόζωα έχει στηρίξει την άποψη ότι εξωγενείς τοξίνες παίζουν σημαντικό ρόλο στην παθογένεια της νόσου, αλλά τίποτε δεν έχει αποδειχθεί ακόμα.
- Τα ψυχολογικά αίτια μπορεί να επιδρούν στην τροφικότητα των νευρικών κύτταρων του διεγκεφάλου και πρέπει να θεωρούνται υπολογίσιμη αιτία.
- Η κληρονομικότητα θεωρείται επίσης αξιολογήσιμος παράγοντας, βάσει των ερευνών που έχουν γίνει.
- Η επίδραση των λοιμώξεων (π.χ. η Σύφιλη), είναι ένας παράγοντας που αμφισβητείται από πολλούς.
ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ
Το κυριότερο εύρημα είναι οι εκφυλίστηκες αλλοιώσεις στης περιοχή της μέλαινας ουσίας στο μεσεγκέφαλο. Μακροσκοπικά παρατηρείτε αποχρωματισμός της μέλαινας ουσίας. Μικροσκοπικά υπάρχει αποχρωματισμός, απώλεια νευρώνων και αύξηση της νευρογλοίας. Σε μερικούς επιζώντες νευρώνες ανευρίσκονται, έγκλειστα, σαφώς περιγεγραμμένα ενδοκυττάρια οξεόφιλα, τα «σώματα του Lewy». Τα σώματα του Lewy δεν είναι απόλυτα παθογνωμονικά για τη νόσο του Parkinson. Είναι πάντως ένας πολύ ευαίσθητος δείκτης ύπαρξης της νόσου.
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
«Κύρια χαρακτηριστικά μετά την έναρξη της νόσου είναι : Τρόμος, Δυσκαμψία, Βραδυκινησία, Απώλεια διορθωτικών αντιδράσεων, Ψυχικές διαταραχές».
Τα αρχικά συμπτώματα δεν είναι χαρακτηριστικά. Παρατηρείται αίσθημα κόπωσης. Ο ασθενής παραπονιέται ότι έγινε αργός και δυσκίνητος, αλλά συχνά αποδίδει τις ενοχλήσεις του στη μεγάλη ηλικία του.
Συνήθως τα πρώτα συμπτώματα της νόσου αφορούν το ένα μόνο πλευρό. Με την εξέλιξη όμως της παθήσεως οι χαρακτηριστικές εκδηλώσεις της νόσου γενικεύονται.
Όταν η νόσος εγκαθίσταται τότε παρατηρείται :
- Τρόμος ηρεμίας
- Δυσκαμψία
- Βραδυκινησία
- Απώλεια των αντανακλαστικών στάσεων (διορθωτικές αντιδράσεις)
- Ψυχικές διαταραχές
Αποτέλεσμα της δυσκαμψίας και της βραδυκινησίας είναι :
- Καθηλωμένο πρόσωπο σα «μάσκα».
- Σιελόρροια
- Δυσαρθρία
- Δυσγραφία
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Ιδιαίτερης σημασίας στη διαφορική διάγνωση είναι τα σύνδρομα του δευτεροπαθούς παρκινσονισμού και άλλες παρεμφερείς καταστάσεις όπως αναφέρονται πιο κάτω.
α) Μετεγκεφαλιτικός παρκινσονισμός : Αυτός αναπτύσσεται σαν απώτερο αποτέλεσμα μιας εγκεφαλίτιδας.
β) Παρκινσονισμός που προκαλείται από φάρμακα : Ιδιαιτέρως πρέπει να τονισθεί ο ιατρογενής παρκινσονισμός, που προκαλείται κυρίως από τα νεώτερα ψυχοφάρμακα (μετά τη διακοπή των φάρμακων τα συμπτώματα παύουν να υπάρχουν)
γ) Διάφορα αιτία : Αυτά περιλαμβάνουν :
- Αρτηριοσκληρυντικός παρκινσονισμός : Η αρτηριοσκλήρυνση κάποτε θεωρείται ως ο κύριος αιτιολογικός παράγοντας της νόσου του Parkinson σε ηλικιωμένα άτομα.
- Όγκοι στον εγκέφαλο
- Τη νόσο του Huntington
- Τη νόσο του Wilson
- Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
- Δηλητηριάσεις (π.χ. από μονοξείδιο του άνθρακα ή μαγγάνιο).
Όλες αυτές οι περιπτώσεις παρουσιάζουν κλινική εικόνα παρόμοια με τη νόσο του Parkinson, η οποία μετά από λεπτή νευρολογική εξέταση, είναι σαφώς διαφορετική από εκείνη της γνωστής εκφυλιστικής νόσου. Δεν είναι όμως λίγες οι περιπτώσεις που η νόσος του Parkinson μπορεί να συνυπάρχει.
ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η πορεία της νόσου είναι κατά κανόνα προοδευτική, με διαφορετικό όμως ρυθμό επιδεινώσεως από ασθενή σε ασθενή. Η αρχική μονόπλευρη συμπτωματολογία τείνει να γενικευτεί και επιτείνετε η αναπηρία. Η επιβίωση δύναται να παραταθεί για πολλά έτη. Τελικώς παρατηρείται γενική εξασθένηση του οργανισμού και σωματική κατάπτωση.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη νόσο του Parkinson χωρίζονται, ανάλογα με τη δράση τους σε :
α) Ντοπαμινεργικά, που ενισχύουν τη ντοπαμινεργική δραστηριότητα και βελτιώνουν εντυπωσιακά όλα τα συμπτώματα της νόσου, αλλά κυρίως τη βραδυκινησία και τη δυσκαμψία.
β) Αντιχολινεργικά φάρμακα, που αποκλίνουν τους υποδοχείς της ακετυλοχολίνης και βελτιώνουν κυρίως τον τρόμο.
Η φυσικοθεραπεία και η εργασιοθεραπεία μπορούν να είναι εξαιρετικά πολύτιμες στη βελτίωση των ασθενών με νόσο του Parkinson. Δυστυχώς όμως η απάντηση είναι συχνά μικρής διάρκειας, εκτός αν η θεραπεία συνεχίζεται ανελλιπώς.
Σαντή Πηνελόπη
Φυσικοθεραπεύτρια
Ε.Π.Α.Ψ.Υ. Οικοτροφείο Λαμίας