10 Μαΐ 2005

Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Από τους:
Στέλιο Στυλιανίδη, Πρόεδρος Ε.Π.Α.Ψ.Υ., Εμπειρογνώμων Π.Ο.Υ.
Παναγιώτη Χονδρό, Επιστημονική Γραμματεία Ε.Π.Α.Ψ.Υ.

Η συζήτηση που άνοιξε τη δεκαετία του 1960 η έρευνα του S. Moscovici για την εικόνα της ψυχανάλυσης μέσα από τα ΜΜΕ και τη σημασία της αναπαράστασης που αυτή δημιουργεί, παραμένει επίκαιρη και γόνιμη. Στη θέση της ψυχανάλυσης κατά καιρούς εντοπίζονται διαφορετικές έννοιες του «ψ» χώρου, όπως ψυχιατρική, ψυχική ασθένεια, ψυχοθεραπεία, ψυχιατρική μεταρρύθμιση. Αποτελεί μία ζωντανή, εξελισσόμενη σχέση ανάμεσα σε διαφορετικές και αλληλοεπηρεαζόμενες οντότητες.
Στην προσπάθεια αλλαγής του τρόπου οργάνωσης και παροχής της ψυχιατρικής φροντίδας στο πλαίσιο της επιχειρούμενης μεταρρύθμισης ερωτήθηκαν οι εργαζόμενοι στο χώρο της ψυχικής υγείας ποια θεωρούν ως την σημαντικότερη αντίσταση στο έργο αυτό. Η κύρια απάντηση που επαναλαμβάνεται σταθερά είναι η «έλλειψη κοινωνικής συναίνεσης». Αυτή η απάντηση περιγράφει καταστάσεις άγνοιας ή «ακρωτηριασμένης γνώσης» για την επιχειρούμενη μεταρρύθμιση, ανησυχίας απέναντι στην αναξιοπιστία και χαμηλή αποδοτικότητα του κρατικού μηχανισμού, αρνητική στερεοτυπική στάση απέναντι στα άτομα που υποφέρουν από ψυχική διαταραχή. Οι «ειδικοί» που κατακλύζουν όλο και περισσότερο και τα ελληνικά ΜΜΕ ποιο ρόλο αναλαμβάνουν στην αλλαγή των όποιων εσφαλμένων αντιλήψεων και συνειδήσεων; Εργάζονται πραγματικά για την ενημέρωση σχετικά με τη φύση της ψυχικής ασθένειας, τους παρεχόμενους τρόπους αντιμετώπισής της, τις πολιτικές δράσεις για βελτίωση του συστήματος υγείας και της προαγωγής της δημόσιας υγείας; Ποιο, εν συνεχεία, πρέπει να είναι το επίπεδο συνεργασίας των επαγγελματιών ψυχικής υγείας με τα στελέχη των ΜΜΕ; Ποιος θα καθορίσει τους όρους της συνεργασίας αυτής; Το Υπουργείο, οι εκπρόσωποι του ψ-χώρου, οι πολίτες, οι χρήστες των υπηρεσιών, οι οικογένειες των ασθενών;
Τα ερωτήματα που απασχολούν τους κοινωνιολόγους της υγείας για περισσότερο από τρεις δεκαετίες στις Η.Π.Α. και την Δυτική Ευρώπη εμφανίζονται επιτακτικά πλέον στην ελληνική καθημερινότητα.
Μια καθημερινότητα που για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση μεταφράζεται σε άτολμη έως μηδενική ανταπόκριση από τα πολιτικά κόμματα, πέρα από τις όποιες διακηρύξεις, σε αποφυγή του πολιτικού κόστους που απαιτεί η εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών του Π.Ο.Υ., με προβληματική την συνεργασία με την τοπική και νομαρχιακή αυτοδιοίκηση σε θέματα κοινωνικής πολιτικής.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία για την προώθηση των σκοπών και των στόχων της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης:
• American Psychiatric Association (1977). Guidelines for psychiatrists working with the communications media. Am J Psychiatry, 134, 609-611
• Department of Health (2002). Mental Health Policy Implementation Guide. Community Mental Health Teams. Department of Health Publications: London
• Pilgrim D. and Rogers A. (2004). Κοινωνιολογία της Ψυχικής Υγείας και Ασθένειας. Τυπωθήτω: Αθήνα.
• W.H.O. (2004). Promoting Mental Health. Concepts. Emerging Evidence. Practice. W.H.O.: Geneva.
• Δημέλης Δ. (2004) Ψυχιατρική και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: Εξοικείωση με την ψυχική αρρώστια ή διαστρέβλωση- εκμετάλλευση της πραγματικότητας; Εγκέφαλος 41, 149-154
• Ζήση Α, Στυλιανίδης Σ (2004). Αγωγή και προαγωγή ψυχικής υγείας: Αποσαφηνίσεις και προοπτικές. Εγκέφαλος 41, 27-35
• Π.Ο.Υ. (2002). Έκθεση για την Παγκόσμια Υγεία 2001. Ψυχική Υγεία: Νέα Αντίληψη, Νέα Ελπίδα. Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας, Αθήνα.
• Π.Ο.Υ. (2004). Το πλαίσιο της Ψυχικής Υγείας. Πακέτο Οδηγιών για την Πολιτική και τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας, Αθήνα.
• Στυλιανίδης Σ. (1999) Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα: Προς αναζήτηση μιας ταυτότητας. Τετράδια Ψυχιατρικής, 64, 13-20
• Στυλιανίδης Σ., Μαυρέας Β. Η αναγκαιότητα της συνεχούς ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Ελευθεροτυπία 29/9/03
• Ε.Π.Α.Ψ.Υ. (2001). Οδηγός Ψυχικής Υγείας: Από την προκατάληψη στη συμβίωση. Αθήνα. (Επιστημονική επιμέλεια: Ν. Γκιωνάκης, Σ. Στυλιανίδης)
• Χριστοδούλου Γ.Ν., Τομαράς Β. Δ., Οικονόμου Μ. Π. (2002). Από το ψυχιατρείο στην κοινότητα. Βήτα: Αθήνα